Nocowanie w polskich lasach przez lata było tematem tabu, otoczonym zakazami i przepisami, które skutecznie zniechęcały miłośników biwakowania, bushcraftu i survivalu. Ta sytuacja zmieniła się w 2019 roku, kiedy Lasy Państwowe uruchomiły program pilotażowy, a następnie w 2021 roku wprowadzony został stały program „Zanocuj w Lesie”. Dzięki tej inicjatywie każdy może legalnie spędzić noc pod gołym niebem w wyznaczonych obszarach leśnych. Program cieszy się rosnącą popularnością – szacuje się, że sama społeczność związana z bushcraftem i survivalem liczy w Polsce ponad 40 tysięcy osób. To oznacza koniec z ryzykownym nocowaniem na dziko – teraz można cieszyć się lasem bez strachu przed mandatem.
Program Zanocuj w Lesie, co to?
„Zanocuj w Lesie” to program, dzięki któremu Lasy Państwowe udostępniły do dyspozycji miłośników biwakowania i bushcraftu ponad 600 tysięcy hektarów w 425 nadleśnictwach. Program rozpoczął się jako inicjatywa pilotażowa w listopadzie 2019 roku, obejmując początkowo 46 obszarów o łącznej powierzchni 65 000 ha.
Od maja 2021 roku program „Zanocuj w Lesie” przeszedł z fazy pilotażowej do stałej działalności i objął wszystkie 425 nadleśnictw, które wydzieliły na swoim terenie obszary dostępne do biwakowania o minimalnej łącznej powierzchni 1500 ha. Wyjątek stanowią jedynie nadleśnictwa: Białowieża, Browsk, Hajnówka i Drawsko, które ze względu na specyficzny charakter chronionej przyrody nie uczestniczą w programie.
Program powstał jako odpowiedź na rosnące zainteresowanie bushcraftem i survivalem, ale jego założenia są znacznie szersze. Skierowany jest do wszystkich, którzy pragną bliskiego kontaktu z naturą – od zaawansowanych survivalistów po osoby, które po prostu lubią biwakować pod gołym niebem. Dzięki temu każdy może spędzić noc w lesie w sposób legalny i bezpieczny, niezależnie od poziomu zaawansowania czy doświadczenia w terenie.
Zasady programu „Program Zanocuj w Lesie”
Korzystanie z programu „Zanocuj w Lesie” regulują jasno określone zasady, które mają na celu ochronę środowiska naturalnego przy jednoczesnym umożliwieniu turystom bezpiecznego wypoczynku.
Podstawowe zasady nocowania w lesie:
- Nocleg możliwy jest dla grup do 9 osób na maksymalnie 2 noce z rzędu bez konieczności zgłaszania.
- Każdy, kto chce nocować dłużej niż 2 noce z rzędu lub w grupie większej niż 9 osób, musi zgłosić to drogą mailową do miejscowego nadleśnictwa i otrzymać akceptację nie później niż 2 dni robocze przed planowanym noclegiem.
- Nocowanie jest całkowicie bezpłatne.
- Pojazdy silnikowe nie mogą wjeżdżać na tereny leśne – samochód należy zaparkować w przeznaczonym do tego miejscu poza obszarem leśnym.
Zasady bezpieczeństwa i ochrony przyrody:
- Bez względu na rodzaj używanego sprzętu, nie może on niszczyć drzew, krzewów oraz runa leśnego.
- Rozpalenie ognia jest możliwe jedynie w miejscach do tego wyznaczonych przez nadleśniczego.
- Obowiązuje zasada „Leave No Trace” – nie pozostawiamy po sobie śladów.
- Zakazane jest zabieranie drewna z lasu oraz podchodzenie do zwierząt i ich dokarmianie.
Korzystanie z kuchenek gazowych w lasach:
Decyzję o możliwości używania kuchenek gazowych podejmuje każde nadleśnictwo indywidualnie i zamieszcza informację na swojej stronie internetowej.
W przypadku obszarów, gdzie kuchenki są dozwolone, obowiązują dodatkowe warunki:
- Konieczność sprawdzenia zagrożenia pożarowego dwukrotnie dziennie (o 10:00 i 14:00).
- W przypadku 3. stopnia zagrożenia pożarowego (czerwony) używanie kuchenek jest całkowicie zabronione.
Jak widać, zasady programu „Zanocuj w Lesie” są przemyślane i stosunkowo proste do przestrzegania. Skupiają się przede wszystkim na ochronie przyrody i bezpieczeństwie nocujących, nie ograniczając przy tym nadmiernie swobody korzystania z lasu.
Zanocuj w Lesie — mapa obszarów objętych programem
Stan mapy jest aktualny na kwiecień 2025 roku, a obszary udostępnione w ramach programu nie uległy zmianie względem sezonu 2024. Wszystkie wyznaczone tereny można sprawdzić na kilka sposobów:
Oficjalna mapa Banku Danych o Lasach:
- Dostępna pod adresem bdl.lasy.gov.pl/portal/mapy w sekcji „Mapy BDL” wybieramy „Mapa zagospodarowania turystycznego”.
- Aby wyświetlić tylko obszary programu, należy odhaczyć warstwy „Infrastruktura turystyczna”, „Szlaki turystyczne” i „Ścieżki dydaktyczne”.
- Mapa dostępna jest również w wersji mobilnej.
Interaktywna mapa społeczności:
- Dostępna na stronie mapa.wirtualneszlaki.pl/obszary-bushcraft
- Mapa jest regularnie aktualizowana przez społeczność miłośników natury.
- Oferuje przejrzysty interfejs z możliwością filtrowania obszarów i dodatkowe informacje użyteczne dla planujących nocleg.
Warto pamiętać, że w szczególnych okolicznościach (np. z uwagi na zagrożenie pożarowe lub prace leśne) wprowadzane są okresowe zakazy wstępu do lasów. Aktualna mapa takich zakazów dostępna jest na stronie Lasów Państwowych.
Moja opinia o programie
Program „Zanocuj w Lesie” to bez wątpienia jedna z najlepszych inicjatyw Lasów Państwowych ostatnich lat, z której sam chętnie korzystam i mogę ją gorąco polecić wszystkim miłośnikom natury. Wielokrotnie nocowałem w wyznaczonych obszarach i za każdym razem moje doświadczenia były pozytywne. Legalne nocowanie w polskich lasach to coś, na co czekaliśmy bardzo długo.
Szczególnie doceniam fakt, że program rozwiązuje problem planowania tras dla osób, które nie czują się pewnie przy nocowaniu na dziko. Podczas podróży rowerowych czy pieszych wędrówek można teraz świadomie ustalać trasę tak, aby noclegi odbywały się w legalnych miejscach. Dzięki temu nawet mniej doświadczeni turyści mogą bezpiecznie spędzać noce w lesie, nie martwiąc się o łamanie przepisów.
Obszarów objętych programem jest naprawdę sporo – ponad 600 tysięcy hektarów w niemal wszystkich nadleśnictwach to imponująca liczba. W praktyce oznacza to, że zaplanowanie trasy z noclegami w ramach programu rzadko sprawia problemy. Gęstość wyznaczonych terenów pozwala na elastyczne dostosowanie planów podróży.
Jedynym mankamentem, jaki dostrzegam, jest niewielka liczba obszarów w pobliżu wybrzeża Bałtyku. Dla osób planujących wyprawy rowerowe wzdłuż polskiego wybrzeża brakuje możliwości legalnego nocowania w lesie w bliskim sąsiedztwie pasa nadmorskiego. To utrudnia organizację dłuższych wypraw łączących górskie szlaki z nadmorskimi trasami.
Program „Zanocuj w Lesie” sprawił, że Bushcraft w Lasach Państwowych przestał być szarą strefą, a stał się oficjalnie dostępną formą wypoczynku. Mam nadzieję, że ta inicjatywa będzie systematycznie rozwijana i że w przyszłości doczekamy się włączenia kolejnych obszarów. Taka inicjatywa zasługuje na pełne wsparcie i dalszy rozwój, bo odpowiada na rzeczywiste potrzeby rosnącej społeczności miłośników aktywnego wypoczynku na łonie natury.
