Zamek Książ w Wałbrzychu to trzeci co do wielkości zamek w Polsce, który zachwyca swoim majestatycznym wyglądem i fascynującą historią sięgającą ponad 700 lat wstecz. Położony wśród malowniczych lasów Książańskiego Parku Krajobrazowego, góruje nad okolicą niczym monumentalny statek na morzu zieleni. Zwiedzanie tego niezwykłego kompleksu zamkowo-parkowego dostarcza wielu pozytywnych wrażeń, a bogactwo atrakcji sprawia, że każdy znajdzie tu coś dla siebie. Jeśli planujesz wizytę na Dolnym Śląsku, koniecznie uwzględnij w planach zwiedzanie Zamku Książ — perły regionu i jednego z najchętniej odwiedzanych zabytków w Polsce.
Historia Zamku Książ
Pierwsze wzmianki o warowni wzniesionej na miejscu dzisiejszego Zamku Książ pochodzą z lat 1288-1292. Inicjatorem budowy obronnej twierdzy był książę Bolko I Surowy, który doceniał strategiczne znaczenie tego miejsca, nazywanego wówczas Książęcą Górą. Przez kolejne stulecia zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli, należąc m.in. do królów czeskich i węgierskich.
Prawdziwy rozkwit Książa nastąpił pod panowaniem rodu Hochbergów, władających nim od 1509 roku do konfiskaty przez nazistów w 1941. Będąc jedną z najbogatszych rodzin na Śląsku, stopniowo przekształcali twierdzę w okazałą rezydencję. Największe zmiany zaszły podczas przebudów barokowej i neorenesansowej. Więcej o fascynującej historii Hochbergów opowiem w dalszej części tekstu.
W czasie II wojny światowej Zamek Książ w Wałbrzychu przejęli naziści, którzy w jego podziemiach i okolicach prowadzili tajemnicze prace budowlane w ramach projektu „Riese”. Choć cel tych działań do dziś pozostaje nieznany, przypuszcza się, że mogły one być związane z planami przekształcenia Książa w jedną z kwater Hitlera lub zorganizowania tu tajnych fabryk zbrojeniowych.
Po wojnie, w latach 1945-1946, zamek był okupowany przez Armię Czerwoną, co przyczyniło się do dalszej dewastacji obiektu. W kolejnych dekadach stopniowo przywracano Książowi dawną świetność, m.in. poprzez kompleksowe prace remontowe i konserwatorskie. Od 1991 roku zamek znajduje się pod zarządem miasta Wałbrzych i jest udostępniany zwiedzającym, przyciągając rzesze turystów z kraju i zagranicy.
Historia rodu Hochbergów
Jak już wiemy, ród Hochbergów odegrał kluczową rolę w historii Zamku Książ na Wałbrzychu. Władał nim nieprzerwanie od 1509 roku aż do konfiskaty przez nazistów w 1941 roku. To właśnie za panowania tej możnej śląskiej rodziny rezydencja przechodziła liczne przemiany i zyskała swój obecny, imponujący kształt.
Pierwszym przedstawicielem rodu, który objął we władanie Książ, był rycerz Kunz von Hochberg. 11 czerwca 1509 roku nabył on zamek wraz z okolicznymi dobrami, zapoczątkowując tym samym ponad 400-letnie panowanie Hochbergów w tym miejscu. Kolejne pokolenia rodziny stopniowo rozbudowywały i upiększały swoją siedzibę, przekształcając średniowieczną twierdzę w okazałą, barokową rezydencję.
Szczególnie istotne zmiany zaszły za czasów Konrada Ernesta Maximiliana von Hochberga, który w latach 1705-1732 zainicjował tzw. pierwszą wielką przebudowę Zamku Książ. W jej efekcie powstały m.in. reprezentacyjne skrzydło barokowe, Dziedziniec Honorowy oraz liczne budynki gospodarcze. Konrad Ernest zasłynął także jako mecenas sztuki i nauki, gromadząc na zamku imponujące zbiory biblioteczne, przyrodnicze i artystyczne.
Hochbergowie byli nie tylko sprawnym i przedsiębiorczymi gospodarzami, ale także hojnymi i postępowymi pracodawcami. Świadczy o tym choćby postawa Jana Henryka XI, który w drugiej połowie XIX wieku wprowadził na swoich włościach liczne reformy socjalne, wspierając m.in. edukację robotników oraz tworząc kasy zapomogowe dla wdów i emerytów. Działalność filantropijna rodziny zyskała jej szacunek i wdzięczność lokalnej społeczności.
Ostatnim przedstawicielem rodu, rezydującym na zamku, był Jan Henryk XV wraz z małżonką, słynną księżną Daisy. To za ich panowania, w latach 1909-1923, przeprowadzono drugą wielką przebudowę Książa, nadając mu cechy eklektyczne i wzbogacając o kolejne imponujące skrzydła i wieżę. Czasy świetności rezydencji przerwał jednak wybuch II wojny światowej i związana z nim konfiskata dóbr przez nazistów w 1941 roku. Pomimo utraty rodowej siedziby, Hochbergowie do końca pozostali wierni swoim zasadom – synowie Daisy i Jana Henryka XV, Jan Henryk XVII i Aleksander, walczyli przeciwko Hitlerowi w armiach alianckich.
Zamek Książ w Wałbrzychu: zwiedzanie
Zwiedzanie Zamku Książ to okazja do poznania bogatej historii i podziwiania pięknej architektury oraz sztuki. Trasa zwiedzania obejmuje liczne sale i komnaty, a dzięki audioprzewodnikowi ze słuchawkami, który otrzymujemy na początku, mamy dostęp do wielu ciekawych informacji na temat poszczególnych pomieszczeń i eksponatów.
Audioprzewodnik na wstępie wprowadza nas w historię zamku i rodu Hochbergów, skupiając się w szczególności na postaci księżnej Daisy, która odegrała znaczącą rolę w dziejach Książa. Przemierzając kolejne sale, dowiadujemy się o przeznaczeniu i stylu poszczególnych wnętrz oraz poznajemy ciekawostki z życia dawnych mieszkańców zamku.
Wśród najbardziej okazałych pomieszczeń na Zamku Książ w Wałbrzychu znajduje się Sala Maksymiliana z imponującym plafonem autorstwa Felieksa Antona Schefflera oraz Salon Zielony z cennymi obrazami i stylowymi meblami. Równie interesujące są Sala Konrada z zabytkowym kominkiem i Salon Biały, w którym niegdyś odbywały się bale i przyjęcia.
Sala Maksymiliana w Zamku Książ
Niektóre sale pełnią funkcję ekspozycji muzealnych, gdzie możemy podziwiać dzieła sztuki, zabytkowe meble, porcelanę i pamiątki związane z zamkiem. Szczególne zainteresowanie wzbudzają apartamenty księżnej Daisy, w których zachowało się wiele oryginalnych elementów wystroju, dających nam przedsmak atmosfery minionych epok.
W zależności od dostępności poszczególnych pomieszczeń, trasa zwiedzania może nieznacznie się różnić. Standardowo zwiedzanie trwa około 1,5 godziny i obejmuje najciekawsze sale zamkowe. Zwiedzanie Zamku Książ dostarczy mi wielu niezapomnianych wrażeń i zachęci do zgłębienia przeszłości tego wyjątkowego miejsca.
Apartamenty księżnej Daisy
Podziemne bunkry i tunele Zamku Książ
Jedną z największych atrakcji Zamku Książ są tajemnicze podziemia, kryjące sieć bunkrów i tuneli wydrążonych w skale głęboko pod powierzchnią. Historia tych niezwykłych konstrukcji sięga czasów II wojny światowej, kiedy to w 1943 roku zamek przejęła nazistowska organizacja Todt. W ciągu dwóch lat, z wykorzystaniem pracy więźniów z obozu Gross-Rosen, pod Książem powstał skomplikowany system podziemnych korytarzy o długości przekraczającej 1000 metrów.
Cel stworzenia tego rozległego kompleksu do dziś pozostaje owiany tajemnicą i stanowi pole do spekulacji dla historyków oraz poszukiwaczy skarbów. Według niektórych teorii, podziemia miały służyć jako tajna kwatera Hitlera, schron przeciwlotniczy lub miejsce prowadzenia prac nad bronią jądrową. Inne hipotezy mówią o ukryciu w tunelach zagrabionychdzieł sztuki, archiwów, a nawet legendarnego złotego pociągu.
Wizyta w podziemiach Zamku Książ to nie tylko gratka dla miłośników historii, ale też niesamowita przygoda, podczas której można poczuć powiew tajemnicy II wojny światowej. Warto pamiętać, że ze względu na panujący w tunelach chłód (ok. 10°C) oraz wysoką wilgotność, wskazane jest zabranie cieplejszego okrycia. Bilety na trasę podziemną najlepiej zarezerwować z wyprzedzeniem, gdyż jest to jedna z najbardziej obleganych atrakcji Zamku Książ.
Tarasy i ogrody na Zamku Książ
Spacerując po tarasach i ogrodach Zamku Książ, ma się doskonały widok na starszą, piękniejszą część zamku. Patrząc na monumentalne mury i wieże, łatwo przenieść się wyobraźnią do czasów średniowiecza i poczuć atmosferę tamtej epoki. Ten urzekający widok to dodatkowy atut, który sprawia, że wizyta w ogrodach staje się jeszcze bardziej niezapomnianym przeżyciem.
Tarasy i ogrody Zamku Książ w Wałbrzychu zajmują imponującą powierzchnię 2 hektarów i są rozmieszczone na 12 różnych poziomach. Ich historia sięga XVII wieku, kiedy to powstały w miejscu dawnych fortyfikacji. Obecnie ogrody utrzymane są w klasycznym stylu francuskim, z geometrycznymi rabatami, strzyżonymi żywopłotami i pięknymi fontannami.
Wśród starannie dobranych roślin znajdziemy zarówno rodzime gatunki, jak i egzotyczne okazy, które zachwycają różnorodnością barw i zapachów. Ogrody na Zamku Książ są szczególnie urokliwe wiosną i latem, kiedy to kwitną tysiące kwiatów. Warto też zwrócić uwagę na liczne rzeźby i posągi przedstawiające postacie mitologiczne oraz alegorie cnót. Z górnych tarasów roztacza się malowniczy widok na okolicę.
Tarasy i ogrody dostępne są dla zwiedzających od kwietnia do października. Ich urokliwe zakątki często służą jako tło dla sesji fotograficznych, zwłaszcza ślubnych. Spacer po tarasach to obowiązkowy punkt programu podczas wizyty w Zamku Książ – miejsce, gdzie można podziwiać harmonijne połączenie historii, architektury i piękna natury.
Punkt widokowy na Zamek Książ
Jednym z miejsc, które koniecznie trzeba odwiedzić podczas zwiedzania Zamku Książ, jest punkt widokowy znajdujący się na Skale Olbrzyma, położony około 700 metrów od zamku. Dojście do niego nie jest skomplikowane i zajmuje zaledwie kilka minut spaceru oznaczoną ścieżką. Po dotarciu na miejsce oczom ukazuje się zapierający dech w piersiach widok na Zamek Książ.
Skalny taras widokowy pozwala zobaczyć zamek z najlepszej możliwej perspektywy. Widać stąd doskonale charakterystyczną bryłę budowli z wieżami i basztami, a także rozległe tarasy i ogrody. Bujne lasy porastające zbocza doliny tworzą malownicze tło, które dodaje całości jeszcze więcej uroku. Punkt widokowy na Zamek Książ pozwala w pełni delektować się pięknymi widokami, a także zrobić pamiątkowe zdjęcie.
Punkt widokowy na Zamek Książ
Ciekawostki i tajemnice zamku
Zamek Książ to nie tylko piękny zabytek i popularna atrakcja Wałbrzycha, ale także miejsce pełne ciekawostek i intrygujących historii. Oto kilka z nich:
- Książ był trzecim co do wielkości zamkiem Rzeszy, ustępując jedynie Hohenzollern i Neuschwanstein. Obecnie jest trzecim co do wielkości zamkiem w Polsce, po Malborku i Wawelu.
- W czasie II wojny światowej zamek został przejęty przez nazistów, którzy prawdopodobnie planowali przekształcić go w jedną z kwater Hitlera. W tym celu prowadzono szeroko zakrojone prace budowlane, w tym drążenie systemu podziemnych tuneli.
- W 2004 roku na zamku nakręcono finałowy odcinek popularnego programu survivalowego „Wyprawa Robinson”.
- Legendy głoszą, że w zamkowych podziemiach może być ukryty skarb Hochbergów – przedwojennych właścicieli Książa. Mimo wielu poszukiwań, do tej pory nie udało się go odnaleźć.
- Zamek słynie z organizacji cyklicznych eventów, takich jak słynne Festiwal Kwiatów i Sztuki czy Noce Gotyckie, podczas których odtwarzane są średniowieczne zwyczaje i legendy.
- W pałacowych komnatach zachowały się cenne zbiory malarstwa, rzeźby i rzemiosła artystycznego, w tym kolekcje porcelany i sreber. Uwagę zwraca zwłaszcza imponująca Sala Maksymiliana z bogatymi złoceniami.
- W okolicach zamku kręcono sceny do kilku znanych filmów i seriali, m.in. „Wiedźmin”, „Strefa Interesów”, „Tajemnica twierdzy szyfrów” czy „Czas honoru”.
Te i wiele innych ciekawostek sprawia, że Zamek Książ to nie tylko piękny zabytek architektury, ale także miejsce o niezwykle bogatej i intrygującej historii, które wciąż skrywa wiele tajemnic.
Zamek Książ: bilety, cennik i parking
Zwiedzanie Zamku Książ jest płatne, a ceny biletów zależą od wybranej trasy i zakresu zwiedzania. Aktualny cennik biletów dostępny jest na oficjalnej stronie internetowej zamku. Najtańszą opcją jest zwiedzanie z audioprzewodnikiem, które pozwala na samodzielną eksplorację zamkowych wnętrz. Nieco droższe są bilety na zwiedzanie z przewodnikiem, które obejmuje dodatkowo dostęp do niektórych sal niedostępnych na trasie z audioprzewodnikiem.
Osobno płatne są bilety na wydarzenia specjalne, takie jak Nocne Zwiedzanie, Festiwal Kwiatów i Sztuki czy koncerty. Warto pamiętać, że ceny biletów mogą ulegać zmianom w zależności od sezonu oraz aktualnych promocji. Na stronie zamku dostępna jest również opcja zakupu biletów online, co pozwala uniknąć kolejek w kasie i zaoszczędzić czas.
Są również dostępne zniżki, m.in. dla dzieci, studentów, seniorów czy grup zorganizowanych. Szczegółowe informacje na temat aktualnych cen, zniżek oraz dostępnych opcji zwiedzania najlepiej sprawdzić bezpośrednio na stronie Zamku Książ lub w kasach biletowych na miejscu.
Parking na Zamku Książ? Jest, a nawet są dwa! Pierwszy to Parking Główny, znajdujący się w odległości około 900 metrów od zamku. Spacer z tego miejsca zajmuje około 10 minut, a po drodze możemy zobaczyć kilka ciekawych atrakcji, takich jak Mauzoleum Hochbergów czy punkt widokowy na zamek. Trasa prowadzi częścią Alei Rodziny Hochbergów. Parking Główny jest bardzo duży, więc z łatwością znajdziemy tam miejsce dla naszego samochodu. Parking główny na Zamku Książ kosztuje 20 zł za cały dzień.
Drugi parking znajduje się tuż przy samym zamku, co jest idealnym rozwiązaniem dla osób, które mają trudności z pokonywaniem dłuższych dystansów pieszo. Opłata za postój na parkingu przy zamku Książ jest nieco wyższa i wynosi 30 zł.
Palmiarnia w Wałbrzychu
Przy okazji wizyty w Zamku Książ warto również zarezerwować czas na odwiedziny pobliskiej Palmiarni w Wałbrzychu. Dlaczego? ponieważ kupując bilet wstępu do zamku, otrzymujemy w cenie także możliwość wejścia do tego zielonego zakątka, oddalonego o zaledwie 2 km od głównego obiektu.
Wałbrzyska Palmiarnia zachwyca bogactwem egzotycznej roślinności. Wzniesiona na początku XX wieku na polecenie księcia Henryka XV von Pless, stanowiła niegdyś prezent dla jego małżonki, księżnej Daisy. Dziś w tym ponad 1900-metrowym kompleksie szklarniowym można podziwiać ponad 250 gatunków roślin z różnych stron świata, w tym okazałe palmy, bananowce, paprocie, sagowce i wiele innych.
Oprócz bujnej roślinności, w Palmiarni w Wałbrzychu mieszkają także egzotyczne zwierzęta, takie jak lemury, żółwie czy kanarki. Po spacerze wśród zieleni można odpocząć w kawiarni lub zaopatrzyć się w sadzonki do domowej uprawy w tamtejszym sklepie ogrodniczym. Jako nietypowa atrakcja Wałbrzycha, Palmiarnia oferuje podróż przez kontynenty bez opuszczania granic Dolnego Śląska
W Palmiarni są nawet lemury!
Hotel Książ – nocleg na zamku
Dużą popularnością wśród odwiedzających Zamek Książ w Wałbrzychu cieszy się Hotel Książ, i nic w tym dziwnego – nocleg z widokiem na majestatyczną budowlę to niezapomniane przeżycie. Obiekt zlokalizowany jest tuż przy zamku, w otoczeniu malowniczych lasów, co dodaje mu niezwykłego uroku.
Muszę przyznać, że Hotel Książ przy Zamku Książ w Wałbrzychu to ciekawe miejsce na spędzenie kilku dni w wyjątkowej scenerii. Położony na przedzamczu, na wysokości 395 m n.p.m., pozwala poczuć klimat dawnej rezydencji Hochbergów, która przyciągała niegdyś ważne osobistości, takie jak królowie Prus, carowie Rosji czy Winston Churchill. Goście hotelu mogą poczuć się jak arystokracja, spacerując po okolicy i podziwiając wspaniałą architekturę zamku.
